Engels

Circulaire Economie

Hoe ga je om met reststromen?

Een onderliggend principe van de circulaire economie is dat we afvalproducten omzetten in waarde. Om dat te kunnen doen, is het belangrijk om eerst te inventariseren wat de reststromen zijn, deze waar mogelijk te elimineren en de overgebleven stoffen waardevol te maken. Hiervoor is het belangrijk om monostromen te creëren en samen te werken met ketenpartners.

Reststromen verwaarden

De meeste bedrijven hebben diepgewortelde afvalbeheerpraktijken, daarom is het veranderen van de werkwijzen vaak complex, duur en tijdrovend. Afvalbeheer volgt een algemeen erkende hiërarchie, waarbij de voorkeur uitgaat naar het reduceren van de bron: oplossingen die het ontstaan van afval elimineren. Wanneer we het ontstaan van afval niet kunnen vermijden, is recycling of compostering de op één na beste strategie, gevolgd door energieterugwinning. Storten van afval is verreweg de minst geprefereerde optie voor afvalverwerking, omdat het onmogelijk is om materialen opnieuw in een andere stroom op te nemen. Een bekende weergave van de afvalhiërarchie is de Ladder van Lansink, vernoemd naar de Nederlandse politicus Ad Lansink die deze in 1979 introduceerde.

Dit framework is belangrijk voor het minimaliseren van milieuschade. Het onderzoek van Romero-Hernández & Romero (2018) heeft aangetoond dat de beste bedrijfsafvalbeheerinitiatieven dit framework niet alleen omarmen, maar het ook gebruiken om waarde te creëren voor de organisatie. Dit is het onderliggende principe van de circulaire economie: het omzetten van afvalproducten in waarde. Er zijn drie belangrijke thema’s bij de beste initiatieven voor het beheer van bedrijfsafval: (a) inventariseren, (b) elimineren en (c) verkopen. Hiervoor is het vaak nodig om monostromen – pure materiaalstromen – te creëren en samen te werken met ketenpartners.

Inventariseren

Een van de belangrijke elementen in het productieproces is het maken van een levenscyclusanalyse (LCA) van een product. De resultaten van de LCA kunnen het ontwerpproces vervolgens weer beïnvloeden. Een goed voorbeeld van een bedrijf dat LCA’s heeft gebruikt om de milieu-impact en kosten te verlagen is Unilever. Door een LCA te maken van hun aangekochte tomaten, kon Unilever de variabiliteit van CO2 uitstoot en productie in kaart brengen, waardoor ze effectiever konden inkopen (Clavreul, Butnar, Rubio & King, 2017).

Elimineren

Door principes toe te passen van de circulaire economie kunnen bedrijven hun processen stroomlijnen en het volume van de gebruikte grondstoffen minimaliseren. Dit resulteert in verbeterde winstmogelijkheden. Een treffend voorbeeld is het hergebruik van schoenendozen door Walmart. Dozen en productverpakkingen zijn alomtegenwoordig in consumentenartikelen en zij worden vaak slechts één of twee keer in hun leven gebruikt voordat ze worden weggegooid. Deze artikelen hebben slechts een tijdelijke functie en genereren grote hoeveelheden afval. WalMart verkoopt bijvoorbeeld een deel van het schoeisel niet in individuele dozen, maar als losse artikelen. Vroeger werden deze schoenen van de distributiecentra naar de winkels vervoerd in grote kartonnen dozen voor de aanvulling van de voorraad. Walmart heeft de dozen herontworpen om ze steviger te maken en hergebruikt de nieuwe dozen nu voor meerdere zendingen. Deze eenvoudige aanpassingen hebben het papierverbruik van Walmart met 43% verminderd en de kosten met 28% (Walmart, 2017).

Verkoop

Naarmate natuurlijke hulpbronnen schaarser worden en de vraag naar grondstoffen toeneemt, zoeken bedrijven steeds vaker naar kopers die hun afval omzetten in nieuwe inkomstenstromen. Een voorbeeld zijn de niet-verkochte bloemen bij de veilingen van Royal FloraHolland. Per jaar gaan bij die veiling 12 miljard bloemen en planten over de toonbank. Bij zo’n operatie komen grote afvalstromen vrij, zoals karton, kunststoffen, folies en groenafval, waaronder bloemen en planten die niet verkocht zijn. Voorheen werd het afval ongescheiden verzameld en verbrand. Momenteel verwerken afnemers karton, kunststoffen, folies, planten en bloemen apart als monostromen. Nu de niet-verkochte bloemen gescheiden worden verwerkt, kunnen afnemers de natuurlijke pigmenten (kleurstoffen) uit de niet-verkochte bloemen winnen. Vanuit verschillende markten, zoals de cosmetica-industrie, is er steeds meer vraag naar natuurlijke in plaats van synthetische kleurstoffen. Op deze manier veranderen zij een kostenpost in een verdienmodel (Milgro, 2019).