Engels

 

 

 

 

Circulaire Economie

Wat is ketensamenwerking?

Geschreven samen met: evofenedex Kennisknooppunt Handel & Logistiek
Circulaire economie vraagt om systeemdenken: bedrijven moeten niet langer enkel gefocust zijn op persoonlijk financieel gewin maar ook op het optimaliseren van het gehele systeem. Hier is samenwerking tussen en binnen organisaties voor nodig. 

In dit artikel leggen we uit waarom dit zo belangrijk is, en wat hiervoor nodig is. Wederkerigheid, formeel en informeel vertrouwen en transparantie zijn belangrijke succesfactoren voor samenwerking tussen bedrijven. Steun van het topmanagement en aantonen van een levensvatbare business case zijn belangrijk voor samenwerking binnen een bedrijf.

 

Belang van samenwerking

Samenwerking tussen organisaties is zeer belangrijk in een circulaire economie, omdat ze meer afhankelijk van elkaar zijn én wederzijds voordeel kunnen halen uit het stroomlijnen van hun activiteiten. Wanneer de kringloop van een keten met verschillende bedrijven gesloten is, betekent dit dat de bedrijven van elkaar afhankelijk zijn voor hun grondstoffen. Daarom moeten verschillende ketenpartners de kosten, baten en risico’s goed samen bespreken. 

Een voorbeeld hiervan is de afvalverwerker Van Werven, die zich gespecialiseerd heeft in het aannemen, verwerken en doorverkopen van kunststof. Als Van Werven kunststof wil kunnen leveren aan haar klanten, is ze afhankelijk van de bedrijven die de kunststof aan haar leveren om te recyclen, zoals bijvoorbeeld een producent van plastic verpakkingen met reststromen. Als de kwantiteit of kwaliteit van deze reststromen niet op orde is, kan Van Werven op haar beurt de leveringsafspraken aan haar klanten niet nakomen. Een belangrijk verschil met lineair ondernemen is dat Van Werven bij een tegenslag niet de optie heeft om ergens nieuwe materialen bij te bestellen. Dan zou hun kunststof immers niet meer circulair zijn. Om goed en circulair te kunnen leveren moet Van Werven dus zowel buiten als binnen het bedrijf de grondstofstromen bijhouden.

Een ander goed voorbeeld vinden we in een industrieel eco-park in Kalundborg in Denenmarken. Het succes van de vele materiaaluitwisselingen in dit industriële park ligt aan het vertrouwen tussen de verschillende bedrijven en de open, flexibele manier van communiceren (Kraaijenhagen, Van Oppen & Bocken. 2016).

Kijk hier voor meer informatie over de rol van logistiek en supply chain management

Samenwerking binnen een bedrijf

Naast de betrokkenheid van de partners is intra-organisatorische ondersteuning nodig.

 In de eerste plaats is meer samenwerking nodig tussen technische en financiële afdelingen voor innovatie in productontwikkeling, zodat de terugverdientijd en investeringskosten kunnen worden meegenomen in de ontwikkeling van het product. Ook bij het ontwerpen voor disassemblage (het weer kunnen demonteren van een product) is samenwerking tussen ontwerpers, afvalverwerkers, en producenten essentieel (Kraaijenhagen, Van Oppen & Bocken. 2016).

Intra-organisatorische ondersteuning bestaat uit twee verschillende vormen: 

  1. De initiële en langdurige ondersteuning van het topmanagement 
  2. De ondersteuning van andere onderdelen van de organisatie. 

Het aantonen van een levensvatbare businesscase is het belangrijkst om steun te krijgen van het hoger management, terwijl het tonen van de resultaten het belangrijkst is om de steun van de rest van de organisatie te bevorderen (Jordans, 2016).

In de publicatie Barrières doorbreken” (2017) worden negen manieren beschreven om duurzame initiatieven binnen een bedrijf op te schalen. Lees het de whitepaper voor meer methodes:

Wederkerigheid

Samenwerking slaagt alleen wanneer partijen zich aan elkaar verbinden in een zinvol proces dat rekening houdt met ieders belangen.

De verschillende belangen die in de waardeketen leven, moeten partijen daarom niet ‘onder het tapijt vegen’, maar zich inleven in elkaars belangen en met respect en oprechtheid komen tot oplossingen die in het belang zijn van alle partijen. Wanneer ketenpartners van elkaar afhankelijk zijn, stimuleert dit wederkerigheid (Jordans, 2016).

Een goed voorbeeld is Cofa, die samen met Circular Clockworks een horloge heeft ontworpen, waarvan de behuizing gemaakt is van ABS-kunststof van oude helmen. Cofa is afhankelijk van Circular Clockworks om genoeg horloges af te zetten, terwijl Circular Clockworks afhankelijk is van Cofa om genoeg helmen te verzamelen voor de benodigde kunststof. De wederzijdse afhankelijkheid maakt het onwaarschijnlijk dat één van de partijen haar afspraken aan de andere partij niet wil nakomen.

Formeel en informeel vertrouwen 

In elk partnerschap bestaat de mogelijkheid van falen en opportunistisch gedrag, waarbij de ene partner gebruik maakt van de zwakheden die andere partners kunnen hebben. Om de kans op falen en opportunistisch gedrag tot een minimum te beperken, moeten partners “waarborgen” inbouwen. 

We kunnen twee soorten waarborgen onderscheiden. Het eerste type is gebaseerd op formele overeenkomsten, vaak “contracten” genoemd, terwijl het tweede type waarborgen gebaseerd is op vertrouwen. Vertrouwen neemt toe wanneer partijen met elkaar communiceren, met elkaar communiceren en ervaringen uit het verleden delen, waardoor zij elkaar beter leren kennen (Jordans, 2016). Tegenwoordig biedt blockchain-technologie een uitkomst voor complexe contracten en de traceerbaarheid van grondstoffen (Casado-Vara et al. 2018).

Transparantie 

Het woord transparantie betekent in dit stuk “openheid” of “de bereidheid om informatie te delen”. Transparantie en het delen van informatie zijn twee kanten van dezelfde medaille, maar er is een klein verschil. In tegenstelling tot het delen van informatie, dat een actief proces is, kun je transparantie ook zien als een passieve component die in de organisatiecultuur is ingebed. 

Transparantie maakt het mogelijk om informatie uit te wisselen en is van vitaal belang voor het algehele functioneren van een circulaire waardeketen. Transparantie en het delen van informatie ontwikkelen vertrouwen, omdat ze laten zien dat partners niets te verbergen hebben en de ene partij niet meer weet van een kwestie dan de andere (Jordans, 2016).

Van keten naar web

In de circulaire economie kan een kringloop binnen de eigen bestaande keten gesloten worden, maar steeds vaker is te zien dat secundaire stromen ingekocht of afgezet worden bij andere ketens. Dat kunnen ook ketens zijn die ver van de eigen bedrijfstak afstaan, een voorbeeld hiervan is het gebruik van lignine uit de papierindustrie voor asfalt in de wegenbouw.

Voorbeeld: Bekijk dit artikel van het Biobased Economy platform Agro & Chemie, dat initiatieven uitlicht over het vervangen van het aardolie-gebaseerde bindmiddel Bitumen door plantaardige alternatieven.