Europese koploper op dit gebied is Grenoble. In 2014 haalde de stad honderden advertentieborden weg en liet die vervangen door bomen. Deze actie werd geïnitieerd door burgemeester Éric Piolle, die reclame ziet als bedreiging voor de openbare ruimte. In deze Tegenlicht-aflevering Rebellen tegen Reclame is het voorbeeld van Grenoble ook te zien. In de NRC van 25 september pleitten rechtsfilosoof Bart Jansen en hoogleraar ondernemingsrecht Tineke Lambooy ervoor dat heel Nederland het voorbeeld van Grenoble volgt, en alle reclames gaat verbannen uit de openbare ruimte.
Zo ver is het nog niet. Al zijn verschillende Nederlandse gemeenten wel aan het onderzoeken of zij bepaalde reclame kunnen verbieden.
Fossiele reclame
De gemeente Den Haag heeft onlangs besloten om per 1 januari 2025 alle fossiele reclame in de openbare ruimte te verbieden. Het gaat dan om reclames voor lange vliegreizen, auto’s met een brandstofmotor en vervuilende energiecontracten. Uitgezonderd zijn de panden waar deze activiteiten plaatsvinden, daar mag nog wel reclame worden gemaakt, bijvoorbeeld via een uithangbord. Ook bedrijfsnamen en logo’s mogen nog worden gevoerd.
De gemeenteraad van Tilburg heeft ook ingestemd met een dergelijk verbod, al laat de uitwerking nog op zich wachten. In Amsterdam zijn fossiele reclames sinds 2021 al niet meer te zien in de metrostations, door een aanpassing in het contract met de reclame-exploitant. Dit verbod gaat specifiek over reclames voor vliegreizen tegen dumpprijzen, auto’s die rijden op fossiele brandstof en reclames voor kolen, olie en gas. Ook in de gemeente Eindhoven is een motie aangenomen om fossiele reclames uit het straatbeeld te weren door de contracten met reclame-exploitanten aan te passen bij verlenging. Verder zijn de gemeente Haarlem en provincie Noord-Holland bezig met het verbieden van dit soort advertenties.
Reclame voor vlees en vis
In Haarlem en Utrecht worden naast fossiele reclames, ook vleesreclames geweerd. In Utrecht zijn vleesreclames en fossiele reclames niet meer toegestaan, op de reclameplekken in eigen beheer. Het gaat dan om bushokjes, reclamemasten of andere reclameborden in beheer van de gemeente. Dit verbod gaat pas gelden als de bestaande contracten met reclame-exploitanten aflopen.
Ook in Haarlem geldt vanaf 2025 een verbod op reclame voor vliegreizen, vlees en vis en andere CO2-uitstotende producten in de bushokjes en gemeentelijke reclamezuilen. In Bloemendaal geldt een vergelijkbare regeling. De provincie Noord-Holland onderzoekt ook of zij reclames kan weren uit haar bushokjes.