Bevolkingsgroei, urbanisering en stijging van inkomens zorgen ervoor dat de komende decennia meer voedsel geproduceerd moet worden, waardoor het voedselsysteem een nog groter beslag legt op de ecologische houdbaarheid.
Demografische veranderingen
De huidige wereldbevolking van 7,5 miljard mensen zal tot 2030 met circa één miljard toenemen en in 2050 gegroeid zijn tot 9,7 miljard. Deze groei vindt voornamelijk plaats in ontwikkelingslanden. Tegelijkertijd groeit het aandeel van de bevolking dat in steden woont van 50% vandaag naar 70% in 2050 en zullen inkomens in opkomende landen sterk toenemen.
Om deze grotere, verstedelijkte en rijkere bevolking te voeden zal de productie van voedsel volgens schattingen van de FAO moeten toenemen met 70%, waarbij de productie van granen moet groeien met 43% en die van vlees met 74%. Een veel lagere productiestijging zal nodig zijn als het lukt om 30-50% van de wereldwijde voedselverspilling terug te dringen, of als veranderende voedingspatronen (bijvoorbeeld in het Westen) een lager beslag leggen op de aarde.
Een parallelle ontwikkeling heeft betrekking op de volksgezondheid. Een groeiend deel van de wereldbevolking krijgt niet de juiste hoeveelheid voedingsstoffen binnen, met name te veel verzadigd vet en te weinig vezels of mineralen.
United Nations Department of Economic and Social Affairs (2015), p. 1.
FAO (2009), p. 5-8.
Ecologische voetafdruk
De ecologische voetafdruk is een meetinstrument dat aangeeft hoeveel biologisch productief land- en wateroppervlak een individu, bevolking of activiteit gebruikt, gemeten in hectare. Het omvat de ruimte die nodig is om grondstoffen te produceren en om het afval dat gemaakt wordt op te nemen. De huidige wereldwijde voetafdruk is 1,6 keer groter dan de aarde kan regenereren. Als iedereen zou leven als Nederlanders zouden er zelfs 3,5 aardes nodig zijn.
WWF (2016), p. 13, 74-85.
PBL (2015), p. 5.
Zie ook de website van het Global Footprint Network.
Planetaire grenzen
Het Stockholm Resilience Centre formuleerde in 2009 negen planetaire grenzen waarbinnen verwacht wordt dat de mensheid veilig kan produceren en consumeren. Het overschrijden van een of meerdere van deze grenzen kan desastreuze gevolgen hebben in de vorm van abrupte en onomkeerbare lokale en mondiale veranderingen in de leefomgeving. In 2015 bleken uit een hernieuwde analyse twee van de negen grenzen met zekerheid overschreden: (genetische) biodiversiteit en biogeochemische kringlopen (stikstof en fosfaat).
Steffen et al. (2015), p. 3-5, 15.
Voor meer informatie en een overzicht van alle negen grenzen, zie de SRC-website.
De invloed van het wereldwijde voedselsysteem
De wereldwijde voedselconsumptie en -productie is verantwoordelijk voor circa 25% van de uitstoot van broeikasgassen. Daarnaast is landbouw verantwoordelijk voor ruim 60% van het verlies van landgebonden biodiversiteit. Dit is voornamelijk te wijten aan het gebruik van land voor landbouw ter vervanging van natuur, omdat de biodiversiteit in landbouwgrond een stuk lager is. Verder zorgen verliezen van fosfaat en stikstof en de emissie van bestrijdingsmiddelen voor biodiversiteitsverlies in zoetwater en kustzeeën. Klimaatverandering heeft een negatief effect op biodiversiteit en de beschikbaarheid van landbouwgrond en water.
PBL (2013), p. 17.
