Wanneer gemeenten reclame weren via de Algemene Plaatselijke Verordening (APV), kunnen zij regels stellen die betrekking hebben op alle reclame-uitingen in de openbare ruimte. Dit betekent dat ook bijvoorbeeld een reclamebord van een slager, dat op gemeentelijke grond staat (zoals een stoep), onder deze regels kan vallen.
Als gemeenten gebruikmaken van de privaatrechtelijke route, richten zij zich op situaties waarin reclame-uitingen plaatsvinden op grond die eigendom is van de gemeente en waarvoor een exploitatieovereenkomst geldt.
Goede voorbeelden
- In Nederland
Haarlem
De gemeenteraad in Haarlem heeft in de zomer van 2024 nieuw beleid vastgesteld, waarin een verbod op fossiele reclames, reclames voor vliegreizen en reclame voor vlees en vis is geregeld. Dit gaat over reclame-uitingen waar de gemeente zelf verantwoordelijk voor is. Dat zijn reclames in de openbare ruimte, zoals op reclamezuilen, muppies en bushokjes. De gemeente Haarlem neemt dit nieuwe beleid op in nieuwe concessieovereenkomsten. Per 1-1-2026 zal dit in alle reclameconcessies zijn verwerkt.
Den Haag
De Haagse gemeenteraad heeft in september 2024 besloten om fossiele reclame die zichtbaar is vanaf een voor het publiek toegankelijke plaats, per 1 januari 2025 te verbieden via de APV, tenzij het gaat om:
- Bedrijfsnamen, bedrijfslogo’s en reclames aan of in de directe nabijheid van het pand waar de activiteiten plaatsvinden waar de reclame betrekking op heeft;
- Wegwijzers op bedrijventerreinen.
Onder fossiele reclame wordt verstaan: reclame over de producten en diensten fossiele brandstoffen, vliegvakanties, vliegtickets, grijze stroomcontracten, gascontracten, cruisereizen of auto’s met een fossiele of hybride brandstofmotor.
Goed voorbeeld:
Hoe Den Haag als eerste stad ter wereld fossiele reclame verbiedt | Change Inc.
Tilburg
De gemeente Tilburg wil stapsgewijs fossiele reclame en vlees- en visreclame verbieden in nieuw op te stellen reclamebeleid. Bij dit nieuwe beleid wordt ook onderzocht welke andere maatschappelijke ontwikkelingen raken aan buitenreclame (bijvoorbeeld gezonde voeding). Gemeente Tilburg onderzoekt de verschillende opties in samenwerking met reclame-exploitanten en andere stakeholders zoals de GGD. Daarbij wordt ook bekeken of reclameverboden privaatrechtelijk via contracten worden opgenomen of dat dit publiekrechtelijk via de APV wordt gedaan. Uiteindelijk maakt de gemeenteraad een keuze over het al dan niet verbieden van bepaalde reclames. Dit wordt gedaan op basis van een startnotitie.
- In het Buitenland
Londen
In Londen is reclame voor fastfood verboden in het openbaar vervoer. Deze maatregel is genomen om obesitas bij kinderen aan te pakken. Voedsel- en drankmerken, restaurants, afhaalrestaurants en bezorgdiensten kunnen alleen advertenties plaatsen van gezondere producten.
Meer informatie: Verbod op TfL-advertenties voor junkfood zal obesitas bij kinderen aanpakken | Stadhuis van Londen
Grenoble
In 2014 haalde Grenoble honderden advertentieborden weg en liet die vervangen door bomen. Deze actie werd geïnitieerd door burgemeester Éric Piolle, die reclame ziet als bedreiging voor de openbare ruimte. In deze Tegenlicht-aflevering is het voorbeeld van Grenoble ook te zien. In de NRC van 25 september 2024 pleitten rechtsfilosoof Bart Jansen en hoogleraar ondernemingsrecht Tineke Lambooy ervoor dat heel Nederland het voorbeeld van Grenoble volgt, en alle reclames gaat verbannen uit de openbare ruimte.
