Als directe aanbieder aan de consument kunnen supermarkten duurzaamheid verwerken in het aanbod. Ze kunnen zelf voedselverspilling tegengaan, samenwerken met andere actoren voor verduurzaming, traceren waar producten vandaan komen en duurzaam consumentengedrag stimuleren.
De supermarkt als aanbieder
Het merendeel van ons voedsel kopen we in de supermarkt, daarom kan deze partij invloed uitoefenen op het aanbod van duurzame producten. Daarbij is de supermarkt ook afhankelijk van de wensen van de consument. Doordat grote supermarktketens een steeds groter aandeel in de retail hebben, kunnen ze gemakkelijker sturing geven aan verduurzaming in de hele voedselketen, door duurzaamheidsgerichte inkoopvoorwaarden te stellen (standaarden waaraan leveranciers moeten voldoen om aan hen te mogen leveren).
PBL (2013), p. 103-104.
Duurzaamheidsthema’s
Een belangrijk duurzaamheidsthema voor de supermarkt is de verduurzaming van het vlees-, zuivel- en visassortiment middels keurmerken of nieuwe minimumnormen. Binnen de Alliantie Verduurzaming Voedsel hebben supermarkten zich bijvoorbeeld gecommitteerd aan een jaarlijkse omzetgroei van vijftien procent van het tussensegment (waaronder vlees met minstens één Beter Levenster en vis met een MSC-keurmerk). Ook kan de supermarkt voedselverspilling terugdringen, mede door voorraad en vraag beter af te stemmen en producten die voorbij de houdbaarheidsdatum dreigen te komen naar voedselbanken te sturen of te herbewerken. Verder is het van belang om de voedselketen ook over de eigen nationale grenzen te traceren en te beoordelen op duurzaamheidsindicatoren.
CBL (2010), p. 3-10.
Zie ook Milieu Centraal: Keurmerkenwijzer.
Duurzame keuzes stimuleren
Hoewel de supermarkt van de consument afhankelijk is bij de verkoop, kan wel aanzienlijke invloed worden uitgeoefend op het keuzeproces. Aanbiedingen hebben een grote invloed op keuzes (zie Indirecte duurzaamheid), maar ook de inrichting van de winkel is van belang: hoe groter het aandeel duurzame of gezonde producten in het assortiment, hoe meer ze verhoudingsgewijs gekocht worden. Producten die midden in het supermarktschap of op ooghoogte liggen worden beter verkocht. Duurzame producten direct naast de minder duurzame optie leggen is ook effectief, evenals expliciet maken hoe goed duurzame producten verkopen.
Schuttelaar & Partners & WUR (2012), p. 5-11.
Van Kleef, E., Otten, K., & van Trijp, H. C. (2012), p. 2.
Duurzame supermarktinitiatieven CBL.
Casus: Instock
Instock is een restaurantketen met filialen in Amsterdam, Den Haag en Utrecht, dat 80 tot 100% van zijn producten krijgt van lokale Albert Heijns, waar ze anders zouden worden verspild. Allerlei soorten aardappelen, groente, fruit en brood die een te korte houdbaarheid hebben om te worden verkocht maar wel voldoen aan veiligheidseisen kunnen zo alsnog worden gegeten. Andere bestemmingen voor voedsel dat bijna over de datum is zijn voedselbanken. Op deze manier kunnen supermarkten voedsel dat dreigt verloren te gaan zo hoog mogelijk verwaarden.
Casus: Nudging in de Plus supermarkt
Nudging is een techniek waarbij de fysieke omgeving, sociale normen en de groepsbeleving van consumenten subtiel worden veranderd om het gedrag te beïnvloeden. In 2011 en 2012 is aan de hand van tests in de Virtuele Supermarkt van Wageningen UR en pilots in Plus supermarkten getest of duurzame nudging effectief kan zijn. Fairtrade thee die in het midden van het schap op ooghoogte werd geplaatst werd vaker gekozen door consumenten. En als kip met 1 of 2 Beter Levensterren tussen reguliere en biologische kip was geplaatst werd er vaker voor de duurzame variant gekozen. Het onderzoek laat zien dat de supermarktomgeving slim kan worden aangepast om duurzaam en gezond keuzegedrag te stimuleren.
Schuttelaar & Partners & WUR (2012), p. 5-6.
