De consumptie van vlees, vis en zuivel zorgt voor een hoge voetafdruk, en omdat het voedingspatroon van de meeste Nederlanders niet in overeenstemming is met de Richtlijnen Goede Voeding, zijn er gezondheidsrisico’s. Dit hangt samen met belangrijke trends in het consumptiegedrag.
Nederland
Nederland staat volgens Oxfam boven aan de wereldranglijst van landen met de meest overvloedige, voedzame, gezonde en betaalbare beschikbaarheid aan voedsel. Toch eten veel Nederlanders ongezond en is hun ecologische voetafdruk hoog.
Oxfam (2014), p. 2.
PBL (2016c), p. 40.
Vlees, vis en zuivel
Vlees, vis en zuivel vormen samen meer dan de helft van de broeikasgasuitstoot van het voedingspatroon, terwijl deze productgroepen samen slechts 15% van het dagelijkse geconsumeerde gewicht aan voedsel uitmaken. Hetzelfde geldt voor landgebruik, waarbij vleesproducten (en vis) al 40% van het totaal voor hun rekening nemen. De gemiddelde consumptie van rood (en bewerkt) vlees ligt ruim boven de aanbevolen hoeveelheid volgens de Richtlijnen Goede Voeding. Bovendien consumeren veel Nederlanders niet hun aanbevolen wekelijkse portie vette vis.
Gezondheidsraad (2011), p. 43.
Marinussen, M., Kramer, G., Pluimers, J., Blonk, H. (2012), p. 7, 14-15, 22.
Gezondheidsraad (2015).
Aardappelen, groenten en fruit
Aardappelen, groenten en fruit hebben een aandeel van slechts 4% in het landgebruik en 20% in de CO2-uitstoot. De spreiding tussen plantaardige en dierlijke producten is groot. Rundvlees heeft zelfs een zeventig keer grotere totale broeikasgasemissie dan hetzelfde gewicht aan wortels. Hoewel de afstand die voedsel aflegt (de zogeheten food miles) lang niet altijd samenhangt met een hogere milieudruk, geldt dat voor bepaalde producten zeker wel, zoals bij het vliegtuigvervoer van tropisch fruit en van witte asperges uit Peru. Groenten die buiten het groeiseizoen worden verkocht kunnen dus een hogere milieudruk hebben, omdat ze bijvoorbeeld zijn ingevlogen of in een kas gekweekt. Tegelijkertijd haalt slechts 3-14% van de bevolking de dagelijks aanbevolen 200 gram groenten, en een kwart de aanbevolen twee stuks fruit.
Gezondheidsraad (2011), p. 43.
Marinussen, M., Kramer, G., Pluimers, J., Blonk, H. (2012), p. 15, 22.
Carlsson-Kanyama, A., & González, A. D. (2009), p. 1707.
Dranken en extra’s
Dranken en extra’s als snacks, koek en gebak zitten qua milieubelasting tussen de andere twee voedingsgroepen in. Maar met name extra’s bevatten relatief veel zout, verzadigde vetzuren en calorieën, terwijl ze niet nodig zijn in een gezond voedingspatroon.
Gezondheidsraad (2011), p. 43.
Marinussen, M., Kramer, G., Pluimers, J., Blonk, H. (2012), p. 15, 22.
De verkeerde balans
Al met al krijgen we te veel zout, verzadigde vetzuren en calorieën binnen, en te weinig vezels. De gevolgen hiervan zijn onder andere hart- en vaatziekten, een verhoogde kans op kanker en diabetes. 5 tot 10% van de Nederlandse ziektelast hangt samen met ongezonde voeding. Daarnaast is 5% van de ziektelast het gevolg van (ernstig) overgewicht. Tegelijkertijd zorgt het huidige voedingspatroon voor een veel hogere milieubelasting dan als we volgens de Richtlijnen Goede Voeding zouden eten.
Marinussen, M., Kramer, G., Pluimers, J., Blonk, H. (2012), p. 14.
Emissies per voedingsgroep zijn te vinden in: Carlsson-Kanyama, A., & González, A. D. (2009), p. 1707.
Zie ook RIVM, Recente publicaties over duurzame en gezonde diëten.
RIVM, Volksgezondheideninfo.org.
