Engels

Circulaire Economie

Wat is de rol van het onderwijs?

Geschreven samen met: Daan de Kruijf Circular Skills Lead bij
Coöperatie Leren voor Morgen
De transitie naar een circulaire economie is afhankelijk van goed onderwijs, waar mensen worden opgeleid om op een circulaire manier te denken en werken. Dat is belangrijk, want  een circulaire economie heeft verregaande gevolgen voor de arbeidsmarkt.

De opkomst van nieuwe technieken en technologie, het toenemende belang van ketensamenwerking en verschuivingen in bedrijfsprocessen zorgen ervoor dat de taakinhoud en functies veranderen. 

Dat vraagt om nieuwe kennis, nieuwe vaardigheden en een andere houding van (toekomstige) werkenden, wat een beroep doet op het onderwijs om op een andere manier op te leiden.

Circulaire vaardigheden

Omdat de inhoud van werk in de transitie naar een circulaire economie continu verandert, is het moeilijk om een vaste set vaardigheden in kaart te brengen. Verschillende partijen werken daarom aan de ontwikkeling van een raamwerk van circulaire vaardigheden. 

Vanuit het landelijke Circular Skills programma van de coöperatie Leren voor Morgen hebben een aantal van deze partijen hun ideeën bij elkaar gebracht, om te komen tot één raamwerk: Circular Skills in Context.

 

Trends in opleiden voor een circulaire economie

 

Sterke toename van het aantal opleidingsmogelijkheden

Onderzoek van Het Groene Brein en coöperatie Leren voor Morgen laat zien dat het onderwijsaanbod voor en over de circulaire economie de afgelopen jaren sterk is toegenomen. In 2015 waren er nog vrijwel geen opleidingen of keuzedelen in het mbo die aandacht besteedden aan de circulaire economie. In 2021 waren er al 39 complete opleidingen en 184 keuzedelen, certificaten en vakken over de circulaire economie en de energietransitie. In het hbo is het aantal opleidingen over een circulaire economie toegenomen van 15 opleidingen bij 9 instellingen in 2015 tot 46 opleidingen bij 17 instellingen in 2020. In het wetenschappelijk onderwijs gaat het om een toename in dezelfde periode van 44 opleidingen bij 11 universiteiten tot 58 opleidingen bij 14 universiteiten.

 

Samenwerking met het bedrijfsleven

Omdat het moeilijk is om te voorspellen welke vaardigheden in de toekomst nodig zijn voor een circulaire economie, is het belangrijk dat het onderwijs en het bedrijfsleven nauw samenwerken, zodat opleidingen mee-ontwikkelen met de innovatie die plaatsvindt in de (beroeps)praktijk. 

Dat is soms lastig omdat de taal, cultuur en structuur van onderwijs en bedrijfsleven sterk kan verschillen. Publiek-private samenwerkingen, hybride leeromgevingen en living labs bieden dan een uitkomst.

VOORBEELD: Bij CHILL (Chemelot Innovation & Learning Labs) op de Chemelot campus in Geleen krijgen studenten van Vista College, Zuyd Hogeschool en de Universiteit Maastricht de kans om aan de meest innovatieve vraagstukken van de chemische industrie te werken, waaronder vraagstukken gerelateerd aan de circulaire economie.

 

Interdisciplinair en flexibel onderwijs

Daarnaast overstijgt werk in een circulaire economie vaak de grenzen van een vak, sector of keten. Om kringlopen te sluiten moeten immers veel verschillende (soorten) experts nauw met elkaar samenwerken, over vakgebieden heen. 

Daarom is onderwijs voor een circulaire economie multidisciplinair: leerlingen en studenten leren hoe ze verschillende vakgebieden en disciplines kunnen combineren en overstijgen om circulair te werken, bijvoorbeeld door samen te werken aan concrete vraagstukken uit de praktijk met mensen die daar al werkzaam in zijn. Dit werkt bijvoorbeeld goed in living labs.

VOORBEELD: In Kenniscentrum Mission Zero van de Haagse Hogeschool wordt multidisciplinair onderwijs gegeven dat studenten aanmoedigt om praktijkvraagstukken rondom de circulaire economie vanuit technologische, economische, maatschappelijke en bestuurlijke blik te bekijken.