Engels

Circulaire Economie

Wat is het beleid van de Europese Unie?

Circulaire economie stopt niet bij de grens, want de Nederlandse economie is open en door import en export sterk verweven met de internationale economie. Voor het realiseren van eencirculaire economie in Nederland is Europees beleid cruciaal, met name omdat de Europese Commissie verregaande bevoegdheden heef voor bijvoorbeeld producten, handel en afval. EU-beleid is vooral relevant voor Nederland omdat het voor circulaire economie een koploper is in Europa, en omdat verdergaand beleid, zeker voor producten, een EU-aanpak vergt.

Op deze pagina gaan we in op het Europese circulaire-economiebeleid en enkele andere beleidsterreinen die relevant zijn voor een circulaire economie. Welk beleid is al ingezet en wat is opgenomen in de CirculaireEconomieactieplannen van de Europese Commissie? Welke instrumenten zijn aangekondigd en welke instrumenten zijn inmiddels beschikbaar op Europees niveau en wat mogen we daarvan verwachten?

Het Actieplan voor de Circulaire Economie

De Europese Commissie heeft in 2020 het nieuwe actieplan voor de circulaire economie goedgekeurd. Het is een van de belangrijkste bouwstenen van de Europese Green Deal, de nieuwe agenda van Europa voor duurzame groei. In het actieplan worden wetgevende en niet-wetgevende maatregelen genoemd die worden geïmplementeerd om de transitie naar een circulaire economie te realiseren. De Institute for European Environmental Policy heeft het beleid van de Europese Unie met betrekking tot de circulaire economie in kaart gebracht in 2022. De bevindingen zijn te vinden in het rapport ‘European Circular Economy policy landscape overview‘. Op deze pagina beschrijven we enkele belangrijke maatregelen die zijn of worden genomen.

Ecodesign for Sustainable Products Regulation

Het Ecodesign for Sustainable Products Regulation stelt eisen aan het ontwerp van producten die binnen de Europese Unie op de markt worden gebracht. Het ESPR heef tot doel de productie en consumptie te stimuleren van duurzame producten die (energie)efficiënt in gebruik zijn, langer meegaan, afhankelijk zijn van gerecyclede materialen in plaats van primaire grondstoffen en op de markt worden gebracht met behulp van circulaire bedrijfsmodellen. Bovendien worden er in de nieuwe Ecodesign richtlijnen verplichtingen gesteld aan duurzame publieke aanbestedingen.

Met het ESPR worden eisen aan producten gesteld over onder meer:

  • duurzaamheid, herbruikbaarheid, verbeterbaarheid en herstelbaarheid van producten
  • aanwezigheid van stoffen die circulariteit belemmeren
  • energie- en hulpbronnenefficiëntie
  • gerecycleerde inhoud
  • herproductie en recycling
  • koolstof- en ecologische voetafdruk
  • informatievereisten, waaronder een digitaal productpaspoort

Recht op reparatie

Naast de Ecodesign richtlijnen worden er maatregelen genomen om reparatie en hergebruik te bevorderen en te vergemakkelijken. Het “recht op reparatie” voor consumenten geldt zowel binnen als buiten de wettelijke garantieperiode. Binnen de wettelijke garantieperiode moeten verkopers reparatie aanbieden, behalve wanneer dit duurder is dan vervanging. Buiten de wettelijke garantieperiode zullen consumenten over een nieuwe reeks rechten en instrumenten beschikken, waardoor “reparatie” een gemakkelijke en toegankelijke optie zal worden:

  • het recht voor consumenten om te eisen dat producenten overgaan tot reparatie van producten die volgens de EU-wetgeving technisch te repareren zijn, zoals wasmachines of televisies.
  • de verplichting voor producenten om consumenten te informeren over de producten die door de producenten zelf moeten worden gerepareerd;
  • een online reparatieplatform om consumenten in contact te brengen met reparateurs en verkopers van gerepareerde goederen in hun buurt;
  • een Europees reparatie-informatieformulier dat consumenten bij elke reparateur kunnen opvragen, waardoor de reparatievoorwaarden en -prijzen transparanter worden en het voor consumenten gemakkelijker wordt reparatieaanbiedingen te vergelijken;
  • er zal een Europese kwaliteitsnorm voor reparatiediensten worden ontwikkeld om consumenten te helpen reparateurs te vinden die kwaliteitsvol werk leveren

Maatregelen per productgroep

De EU introduceert naast deze algemene maatregelen, net de Nederlandse overheid, ook maatregelen voor specifieke productgroepen. We beschrijven hier de maatregelen rond batterijen en voertuigen, kunststoffen en textiel. Nieuwe maatregelen met betrekking tot Elektronica en ICT, Verpakkingen, Constructie en Gebouwen en Levensmiddelen, water en nutriënten zullen binnenkort willen toegevoegd aan dit overzicht.

Batterijen en voertuigen

Met de modernisering van de regels voor batterijen en accu’s beoogt de EU de schadelijke effecten van batterijen op het milieu tot een minimum te beperken. Daarom zijn er regels voor hun volledige levenscyclus, van ontwerp en productie tot hergebruik en recycling. De nieuwe EU-milieuvoorschriften voor afgedankte auto’s moeten ervoor zorgen dat afgedankte auto’s (autowrakken) duurzaam worden beheerd. Voorgesteld wordt nu om de inzameling, verwerking en recycling van afgedankte auto’s te verbeteren.

Kunststoffen

Nieuwe maatregelen voor microplastics moeten ervoor zorgen dat minder microplastics onbedoeld in het milieu terechtkomen. Daarbij wordt vooral ingezet op etikettering, normering, certificering en regelgevende maatregelen voor de belangrijkste bronnen van deze plastics. Nieuwe maatregelen rond biogebaseerde, biologisch afrbreekbare en composteerbare kunststoffen dienen het inzicht in deze materialen te verbeteren en te verduidelijken waar deze kunststoffen echte milieuvoordelen kunnen opleveren. Producten dienen aan bepaalde eisen te voldoen om als “biogebaseerd”, “biologisch afbreekbaar” of “composteerbaar” geëtiketteerd te worden. Tot slot werkt de Commissie aan nieuwe einde-afval-criteria voor kunststoffen.

Textiel

De EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel omvat een pakket maatregelen om de textielsector te verduurzamen. Een aantal van de maatregelen zijn regels voor duurzaam ontwerp, duidelijkere informatie op textiel en een digitaal productpaspoort, transparantie rond de vernietiging van onverkocht of geretourneerd textiel, regels rond groene claims en het invoeren van uitgebreide producentenverantwoordelijkheid.

Op de website van de Europese Commissie vind je nieuws en documenten over het Actieplan voor de Circulaire Economie.