Engels

Circulaire Economie

Welke uitdagingen zijn er nog?

De transitie naar een Circulaire Economie is helaas geen vastomlijnd voorspelbaar proces. Overheden doen gaanderweg nieuwe inzichten op over wat werkt en wat niet werkt. Door verschillende onderzoeksinstanties wordt continu gemonitord wat de voortgang is van alle activiteiten en dit levert adviezen op om opkomende uitdagingen aan te pakken, zowel op nationaal als internationaal niveau.

Aanbevelingen van het Planbureau voor de Leefomgeving 

De Integrale Circulaire Economie Rapportage (ICER) is een tweejaarlijkse rapportage die zicht geeft op de voortgang van Nederland richting het doel van een volledig circulaire economie in 2050, inclusief de milieu- en sociaal-economische effecten daarvan. Het Planbureau voor de Leefomgeving stelde in 2021 de eerste ICER op in samenwerking met diverse kennisinstellingen. 

Bekijk voor meer informatie de themasite:  https://www.pbl.nl/monitoring-circulaire-economie

Kansen en uitdagingen

Het Nederlandse grondstoffengebruik is efficiënter geworden, maar de totale hoeveelheid die we gebruiken is sinds 2010 nauwelijks veranderd. De leveringsrisico’s in de Nederlandse maakindustrie namen toe vanwege de afhankelijkheid van zeldzame aardmetalen, zoals bijvoorbeeld kobalt, wolfraam en tin. De schaarste van deze materialen heeft gevolgen voor de energietransitie, omdat deze materialen essentieel zijn voor elektrische systemen. 

Ook is de internationale voetafdruk van Nederland relatief groot, want we importeren veel grondstoffen die elders in de wereld een grote voetafdruk hebben. Tot slot lopen we achter met de Nederlandse afval-prestaties en lijkt het erop dat we 6 van de 7 nationale afvaldoelen niet gaan behalen zonder aanvullend beleid.

Daar staat tegenover dat Nederland een koploper in Europa is op het gebied van recycling. De uitdaging voor Nederland is om deze stromen hoogwaardig van kwaliteit te houden. Ook het aantal opleidingen over de circulaire economie is in Nederland toegenomen. Bijna de helft van de hbo-instellingen en 80 procent van de universiteiten besteden in hun curriculum aandacht hieraan (RVO 2021).

Het PBL constateert in de eerste ICER dat qua overheidsbeleid een basis is gelegd voor de circulaire economie. Maar,naast agenderen, stimuleren en draagvlak creëren zijn krachtigere, mogelijk dwingende instrumenten nodig. ,En er is behoefte aan een breed gedragen visie met richting en concrete doelen. Deze doelen in combinatie met meer acties gericht op de hogere R-strategieën, zoals refuse, rethink & reduce, kunnen een circulaire economie dichterbij brengen. 

Aanbevelingen beleid

De ICER geeft de volgende aanbevelingen om het overheidsbeleid gericht op circulaire economie te intensiveren:

  1. Zorg dat milieuschade in de prijzen van producten en diensten is verrekend. Op dit moment is bijvoorbeeld vervuilend nieuw gemaakt plastic goedkoper dan circulaire alternatieven.
  2. Maak in het beleid meer gebruik van ‘drang en dwang’, zoals verplichte heffingen, meer wetgeving en normstelling. Nu zijn verreweg de meeste initiatieven namelijk nog vrijblijvend.
  3. Verhoog stapsgewijs de circulairiteitseisen bij inkoop en aanbesteding door de overheid, zo ook in het kader van producentenverantwoordelijkheid.
  4. Ontwikkel een uitgewerkte en door maatschappelijke organisaties breedgedragen visie op de circulaire economie, en werk deze uit in concrete doelen.
  5. Zorg voor een heldere rolverdeling tussen de uitvoerende partijen, bijvoorbeeld tussen verschillende sectoren.

De volledige Integrale Circulaire Economie Rapportage kun je hier downloaden en bekijken.

 

Provinciaal niveau

Op provinciaal  niveau worden kennis en best practices uitgewisseld via o.a. het Interprovinciaal Overleg (IPO). Bekijk bijvoorbeeld de Krachtenkaart en Kansenkaarten voor een verzameling van activiteiten, kansen en uitdagingen op provinciaal niveau.

 

Aanbevelingen op Internationaal Niveau

Circle Economy berekende voor hun Circularity Gap Report 2022 dat in 2020 maar 8.6% van alle grondstoffen in de wereld volwaardig gerecycled werden. Terwijl dit in 2019 nog 9.1% was. Internationaal beweegt de wereld dus weg van een circulaire economie. De onderzoekers formuleerden drie aanbevelingen voor de komende 5 jaar om een vruchtbaar ecosysteem op te zetten en de trend te keren:

  1. Ontwikkel datagedreven digitale tools die kennisuitwisseling en innovatie versterken. Daarbij is samenwerking tussen overheden en bedrijven cruciaal, omdat dan inzichtelijk wordt waar de impact zit en hoe overheden betere beslissingen kunnen maken om circulariteit te bevorderen.
  2. Ontwikkel een meetkader met indicatoren om de transitie te volgen. Dit is een stimulans voor het vaststellen van doelstellingen, evaluaties en collegiale toetsing.
  3. Ontwikkel een integrale visie op sociale duurzaamheid om ervoor te zorgen dat circulariteit voor iedereen toegankelijk is. De Sustainable Development Goals kunnen hierbij als leidraad dienen.